Misschien kent u het verhaal: In een hulppost gaat het alarm af. Auto te water geraakt. Er zitten verschillende inzittenden in de auto…
Met loeiende sirenes rukt de reddingsploeg uit. Tevergeefs. De betreffende auto staat op een pont die het voertuig de rivier overbrengt…….
Wat is het geval? Sensoren van de auto hadden het alarm afgegeven. De GPS verbinding gaf tijdens de overtocht aan dat de auto wel in het water moest liggen. Ik geef het toe, het verhaal is verzonnen. Maar het heeft ons wel iets te zeggen: laat een robot, dat kan ook een softwareprogramma zijn, nooit een besluit nemen. In dit geval dus het besluit dat de hulpdienst moet uitrukken.
'Besluit is een unieke stellingname'
Wat is eigenlijk een besluit? Een besluit is een unieke stellingname. Het is uniek omdat de combinatie van overwegingen die tot het besluit hebben geleid nooit eerder is voorgekomen. Ook de context waarbinnen het besluit wordt genomen is altijd anders.
Voorbeeld 1: een rechter veroordeelt een verdachte. Dat oordeel is altijd uniek. De combinatie van feiten in relatie met de persoon van de verdachte is nooit eerder voorgekomen.
Voorbeeld 2: het sluiten van een aankooptransactie. Deze transactie is ook uniek, die is nog nooit eerder voorgekomen. De situatie waaronder die transactie plaatsvindt is altijd anders, de overwegingen zijn altijd anders, de omstandigheden zijn altijd anders.
Software en besluiten
Als we ons dit realiseren en tegelijkertijd weten dat software programma’s (daarmee worden robots aangestuurd) altijd een weerspiegeling zijn van een logische denktrant, is er maar één conclusie mogelijk: een besluit is uniek, dus er is geen logische denktrant dat tot een besluit leidt, dus een besluit kan nooit genomen worden door een softwareprogramma.
Nogmaals, er is nooit een logische afleiding van een besluit. Als een besluit logische afgeleid kan worden is het namelijk helemaal geen besluit.
Alleen een mens kan een besluit nemen want die is in staat om irrationele overwegingen (onderbuik gevoelens, emotionele afwegingen, ed.) te combineren met vaststaande feiten.
Logische afleiding of menselijk besluit?
Hoe zit het dan met het verhaal waar ik mee begon? Eigenlijk kan dat antwoord nu heel simpel zijn: als er geen beslissing hoeft te worden genomen aan de hand van de doorgekomen meetwaarden, dus er is uitsluitend sprake van een logische afleiding (algoritme) , dan kan de reddingsploeg automatisch in actie komen. Maar dan moet ze wel zeker weten dat de logische afleiding klopt, wat hier duidelijk niet het geval was.
Ik laat het in dit geval graag aan de deskundigen over of volstaan kan worden met een doorlopen van een logische afleiding of dat een besluit (dus menselijk tussenkomst) wenselijk is.
Afsluitend, er is tegenwoordig veel te doen over de zelfrijdende auto. Dat is een auto die in het huidige verkeer vrijwel continu genoodzaakt wordt om een besluit te nemen. Dat kan dus helemaal niet. Maar de ‘show must go on’, dus daarom is het begrip waarschijnlijkheid geïntroduceerd, zo van onder die en die omstandigheden is het voor 80% zeker dat de auto voor dat zebrapad stopt…..Wie durft er nog over te steken?
Gerelateerde blog: Automatiseren, tot hoever gaat het?
